Het is opvallend hoeveel jazz standards gebaseerd zijn op liedjes uit de musicals uit de eerste helft van de 20ste eeuw. In oorsprong oubollige melodieën zijn door jazz musici opgepikt en tot een vaak swingend idioom vertolkt. Er zijn ook de slowly-sung-standards, die nagenoeg geen metamorfose hebben ondergaan. Maar de meeste songs is nieuw leven ingeblazen door de virtuositeit van de jazz musici.
Mooi voorbeeld van adaptatie is ‘Softly as in a Morning Sunrise’ (Romberg & Hammerstein). Het werd voor het eerst gezongen in The New Moon in 1928 en daar was het lied bedoeld om als tango te spelen. Zinnen als ‘a burning kiss is sealing a vow that all betray’ en ‘passions that kill love and let it fall to hell’ geven geen vrolijke stemming weer.
Latere versies laten pogingen zien, op z’n minst ritmisch en melodisch, het lied opgewekter te laten klinken. In 1957 brengt Sonny Rollins, begeleid door Elvin Jones op drums en Wilbur Ware op bas, het ten gehore in de Village Vanguard. De live opname maakt de LP die een jaar later is uitgebracht uniek en het spel van het trio klinkt verfrissend.
↑ Eerste maten van ‘Softly as in a Morning Sunrise’ door Sonny Rollins (A Night at the Village Vanguard, 1958).
De componisten van ‘You and the Night and the Music’, Howard Dietz en Arthur Schwartz, wilden eens iets anders dan het voorspelbare patroon van boy meets girl enz. en verlegden de handeling van hun musical ‘Revenge with Music’ naar het Spanje van de vroege 19de eeuw. Ik heb de andere stukken uit de musical nooit gehoord; een zoektocht op YT levert alleen ‘You and the Night &ca.’ op. Heel misschien… horen we iets Andalusisch in het ritme van het lied, waarin het veelvuldig gebruik van triolen opvalt.
Bij toeval kwam ik eens op YT ‘You and the Night and the Music’ tegen, toen ik op zoek was naar een bepaald mondstuk en een review daarvan. Daar kwam iets langs, maar mijn pogingen om een goed zicht op het mondstuk te krijgen werden steeds onderbroken door de nieuwsgierigheid naar de song die als voorbeeld diende. Het moment waarop Cosgrove aan zijn solo begint, overtuigde mij van de kracht ervan: het swingt de pan uit en het akkoordenschema nodigt uit tot lekker soleren.
↑ Simon Cosgrove vertolkt You and the Night and the Music op zijn Woodstone mondstuk.
En de tekst? Hypochondrie van de beste soort:
You and the night and the music fill me with flaming desire,
Setting my being completely on fire!
You and the night and the music thrill me, but will we be one
After the night and the music are done?
Until the pale light of dawning and daylight, our hearts will be throbbing guitars,
Morning may come without warning, and take away the stars.
If we must live for the moment, love till the moment is through!
After the night and the music die, will I have you?
De woorden die het meest intrigeren, zijn die van de metafoor van de ’throbbing guitars’. Gitaren die kloppen als het hart in ons lichaam. Nooit gezien, maar dat maakt metaforen juist sterk. Mijn smaak is het trouwens niet. Als saxofonist heb ik het geluk dat ik alleen de noten speel. Maar wil ik expressie in mijn spel leggen, zal ik niet aan de hartkloppingen van een snaarinstrument denken.
Gelukkig is daar nog Keith Jarrett die het stuk vliegensvlug speelt en naar mijn gevoel alle Spaanse dramatiek achter zich laat.
↑ Keith Jarrett Trio, You and the Night and the Music (Still Live, 1988).